Tijdelijke regeling?

Op 14 maart 2023 is de “Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie” aangenomen.

Het wetsvoorstel ziet op aanpassingen in de versnelde liquidatie van een rechtspersoon (zoals een NV, BV of Stichting) wanneer die rechtspersoon geen baten (meer) heeft. De aanpassingen zullen we verderop in dit artikel behandelen. Eerst besteden we aandacht aan wat een turboliquidatie is en op welke punten deze vorm verschilt van opheffen van een rechtspersoon van een ‘normale’ procedure van opheffing.

Gewone liquidatie

Normaliter heeft een rechtspersoon bij haar einde nog zowel baten als schulden. In dat geval is de ‘normale’ weg om de rechtspersoon te beëindigen door deze te ontbinden en een vereffenaar te benoemen. De bestuurder van de rechtspersoon is veelal de vereffenaar. De vereffenaar moet het vermogen van de rechtspersoon vereffenen. In de praktijk wil dat zeggen de bezittingen verkopen en uit de opbrengst de schulden betalen. Op het moment dat dit proces is voltooid wordt van de vereffening opgave gedaan bij het handelsregister (KvK). Na opgave van de beëindiging van de vereffening houdt de rechtspersoon op te bestaan. Blijkt na vereffening een batig saldo, dan mag de vereffenaar dat uitkeren aan de aandeelhouders. Blijkt na vereffening dat schulden de baten overtreffen, dan dient de vereffenaar het faillissement van de rechtspersoon aan te vragen, Als de vereffenaar nalaat het faillissement aan te vragen, dan is de vereffenaar op gelijke wijze als een bestuurder aansprakelijk voor de eventueel ontstane schade.

Turboliquidatie

De turboliquidatie is mogelijk als op grond van de administratie van een rechtspersoon blijkt dat er geen baten aanwezig zijn. Met andere woorden, de rechtspersoon heeft geen bezittingen meer die zij nog te gelden kan maken. Dat wil niet zeggen dat de rechtspersoon geen schulden kan hebben, dat staat daar in beginsel los van. Het grote verschil met een gewone liquidatie is dus dat er bij een turboliquidatie geen vereffening van het vermogen plaatsvindt en geen vereffenaar benoemd hoeft te worden. Na de vaststelling dat de rechtspersoon geen baten meer heeft kunnen de aandeelhouders (bij een Stichting: de bestuurder) het besluit nemen tot ontbinding van de rechtspersoon en houdt de rechtspersoon op te bestaan. Het enige dat de aandeelhouders resp. bestuurders dan nog rest is de inschrijving van de ontbinding in het Handelsregister. Ofwel: de turboliquidatie is een eenvoudige manier om een rechtspersoon op te heffen als de activiteiten zijn gestaakt.

Geen bezittingen, maar wel schulden?

In de praktijk wordt ook in die situaties gehandeld als bij een turboliquidatie, te weten: niet vereffenen, maar wel uitschrijven. De vraag is of deze handelswijze juist is? De wet bepaalt in die situatie: ‘De vennootschap blijft na haar ontbinding voortbestaan voorzover dit voor de vereffening van zijn vermogen nodig is’. Maar wat valt er te vereffenen? Er zijn geen baten om te verkopen en dus ook geen middelen om de schuldeisers uit te voldoen. En als de vennootschap dan wordt geliquideerd, zien de schuldeisers in een dergelijk geval immers hun vordering verdwijnen. Er wordt niet vereffend, er is geen vereffenaar, er wordt geen faillissement aangevraagd en de schuldeiser lijkt volkomen buiten spel gezet. De vraag die hierbij opkomt is dan of er gevolgen verbonden zijn en wat de gevolgen zijn van zo’n turboliquidatie in zo’n situatie?

Wet transparantie turboliquidatie

De huidige regeling kent geen voorziening ten behoeve van de informatiepositie van schuldeisers, terwijl dat juist van belang is voor schuldeisers om te kunnen beoordelen of de turboliquidatie op correcte wijze heeft plaatsgevonden. De nieuwe wet beoogt het vertrouwen in de turboliquidatie te verbeteren door de transparantie te vergroten, de rechtsbescherming van schuldeisers te verbeteren en misbruik ervan effectiever te bestrijden.

Deponeren financiële verantwoording 

De wet bevat een verplichting voor het bestuur om een aantal stukken openbaar te maken door deze te deponeren bij het handelsregister waar de rechtspersoon is ingeschreven. De deponering betreft stukken waarin het bestuur financiële verantwoording aflegt zoals een balans en staat van baten en lasten, een beschrijving van de oorzaak van het ontbreken van baten dan wel hoe de resterende baten zijn aangewend om (bepaalde) schuldeisers wel of niet te betalen.

De stukken moeten binnen veertien dagen na de ontbinding van de rechtspersoon (die gelijktijdig plaatsvindt met de beëindiging) worden gedeponeerd door het bestuur bij het handelsregister. De stukken zijn in het handelsregister in te zien zolang de verplichte bewaartermijn (zeven jaar) geldt.

Nadat het bestuur de deponeringen heeft gedaan, stelt het de schuldeisers hiervan onverwijld schriftelijk op de hoogte. Dat mag ook per e-mail. Het idee daarachter is dat de schuldeisers kennis kunnen nemen van de beëindiging van de rechtspersoon en indien gewenst de financiële gegevens van de rechtspersoon kunnen raadplegen. Als er gronden zijn om te veronderstellen dat de verantwoordingsverplichting niet is nageleefd, kunnen schuldeisers met machtiging van de kantonrechter inzage krijgen in de administratie van de ontbonden rechtspersoon. 

Bestuursverbod

Wanneer schulden achterblijven in de te liquideren rechtspersoon, maakt de wet het daarnaast mogelijk om bestuurders langs civielrechtelijke weg een bestuursverbod op te leggen. Dat kan indien de bestuurders:

• niet aan de voorgestelde deponeringsverplichting hebben voldaan;
• in aanloop naar de ontbinding doelbewust één of meer schuldeisers aanmerkelijk hebben benadeeld; of
• herhaaldelijk betrokken zijn geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van schulden of bij een faillissement en hen daarvan een persoonlijk verwijt treft.

Tijdelijke karakter

De wet is van tijdelijke aard en in principe geldig voor een periode van twee jaar, maar kan worden verlengd. De belangrijkste reden voor deze tijdelijke maatregelen is de noodzaak om snel in te kunnen grijpen zonder dat er een structurele wetswijziging nodig is. Met turboliquidatie kan worden voorkomen dat schulden oplopen en een faillissement onafwendbaar wordt. De regeling moet er voor zorgen dat ondernemers zowel privé als zakelijk verder kunnen. Hierdoor kan deze manier van turboliquidatie zo snel mogelijk beschikbaar komen voor de groeiende groep ondernemers die hun bedrijf willen stoppen vanwege de COVID-19-pandemie en de stijgende energieprijzen.

Fiscale gevolgen

De wet heeft geen directe fiscale gevolgen. Bij een liquidatie moet er wel rekening mee worden gehouden dat mogelijk nog een aangifte vennootschapsbelasting moet worden ingediend. Ook kunnen bestuurders aansprakelijk zijn voor nog openstaande belastingschulden.

Deel dit artikel